Boswachter Blom: ‘Dit is de beste tijd om visarenden te zien hier in de regio’

REGIO Wie nog nooit een visarend heeft gezien, zou nu eigenlijk naar de Biesbosch moeten komen. De kans dat je in dit fantastische natuurgebied meer dan één visarend op een dag ziet, is nu levensgroot. De Biesbosch is nog steeds de enige plek in Nederland waar deze schitterende roodvogel broedt. Dit jaar bouwden zelfs vijf paartjes een nest. En daar lijkt het niet te stoppen.

Boswachter Harm Blom van Staasbosbeheer, dat de immense Biesbosch beheert, is 5 maanden nadat de visarenden waren teruggekeerd uit hun zomerverblijf in Afrika nog even enthousiast over de vogels. Goed te begrijpen ook, want opnieuw was het een succesvol visarendjaar in de Biesbosch, waar deze iconische soort sinds 2016 broedt.

VIJF PAAR ,,Dit broedseizoen hebben liefst vijf paar een nest gebouwd”, vertelt Blom. ,,Vier daarvan gingen tot broeden over, waarvan er drie succesvol waren: één in de Sliedrechtse Biesbosch en twee in de Brabantse Biesbosch. In totaal zijn er acht jongen groot geworden: twee nesten met drie en één met twee jongen. Vorig jaar ging het om negen jongen en in totaal zijn er nu al 29 jongen hier in de Biesbosch uitgevlogen. Fantastisch toch?”

De redactie selecteert voor u wekelijks een aantal aansprekende en belangwekkende verhalen uit de regio.

,,Dit is dan ook de beste tijd om visarenden te zien in de Biesbosch, dus van eind augustus tot zeker medio september. Er hangen nog jonge vogels rond, vogels die gebroed hebben én doortrekkende vogels vanuit het buitenland. Het worden er af en toe haast te veel”, zegt de boswachter met een knipoog.

Staatsbosbeheer-boswachter Harm Blom met op de achtergrond het dodebomenbosje waarin zich - niet zichtbaar op deze foto - het nest van Beleef de Lente bevindt. Foto: Louis van Oort

BELEEF DE LENTE Het succes van de visarenden kon dit jaar live worden meebeleefd via Beleef de Lente; we schreven er al eerder over. Dit webcamproject van Vogelbescherming Nederland laat van 1 maart tot eind juli 24/7 live etende, vechtende, baltsende, parende en broedende vogels zien. De visarend was dit seizoen een van de sterren, zo niet de grootste ster, van Beleef de Lente. De 1,6 miljoen bezoekers waren alleen al bij de visarend goed voor dik 2,2 miljoen pageviews. Enorm populair dus.

Logisch, want wat de kijkers voorgeschoteld kregen, was meer dan interessant: paringen op het nest, conflicten met andere visarenden en ganzen die het nest wilden kapen, lappen van vissen die aangebracht werden en ga zo maar door. Uiteraard draaide uiteindelijk alles om het leggen van de eieren (drie stuks), het uitkomen daarvan en het opgroeien van de hulpeloze kuikens tot krachtige jonge visarenden. Enkele dagen voordat de camera’s van Beleef de Lente uitgingen, vloog het laatste jong uit. Veel beter had de timing niet kunnen zijn.

De drie jongen op het nest dat live werd gevolgd bij Beleef de Lente - Vogelbescherming Nederland

VEEL VAN GELEERD Harm Blom kijkt met veel enthousiasme terug op de samenwerking tussen Staatsbosbeheer en Vogelbescherming om de visarenden voor de camera te krijgen. ,,We hebben er enorm veel van geleerd. Dankzij de livebeelden, maar ook al die clipjes die gemaakt zijn met dank aan tips van de vele mensen die live zaten te kijken. We kunnen overigens zelf nog steeds de beelden bekijken achter de schermen en ook dat is heel leerzaam: het blijkt dat vijf weken na het uitvliegen de jongen nog steeds op en rond het nest rondhangen. Die weken zijn cruciaal voor hun ontwikkeling. Dat betekent dus dat bescherming van een broedlocatie langere tijd nodig is

Overigens viel het met de restricties rond de visarendnesten verder wel mee: ,,We hebben slechts één kreek afgesloten in de broedperiode. Maar het nest in de Sliedrechtse Biesbosch was prima te zien vanaf openbaar vaarwater. Dat is echt uniek hoor!”

Zo gemakkelijk laat de visarend zich dus niet verstoren? ,,Visarenden kunnen inderdaad best wel wat hebben”, aldus Blom. ,,Maar binnen een bepaalde cirkel moet je ze niet verstoren. Dan vliegen ze weg van het best. Afhankelijk van de soort verstoring kan dat behoorlijk lang zijn en dat is gevaarlijk voor jongen, zeker als ze nog heel klein zijn. Maar ik moet zeggen dat het publiek zich behoorlijk goed aan de regels gehouden heeft. Daar zijn we ze ook dankbaar voor.”

Visarenden kunnen inderdaad best wel wat hebben, maar binnen een bepaalde cirkel moet je ze niet verstoren” - Foto: © Niels Andeweg

SPANNINGSVELD Er blijft een spanningsveld tussen recreatie en natuur. Blom is er bijna op dagelijkse basis mee bezig. Zo moet hij veelvuldig aan politiek en ondernemers uitleggen hoe flexibele zonering werkt. ,,Gaan die arenden niet ten koste van recreatie, vragen ze zich dan af. Maar ik zeg dan dat die visarenden juist een kans betekenen en dat de afsluitingen zeer beperkt zijn. De enorme aandacht die Beleef de Lente heeft gegenereerd, heeft bijvoorbeeld geleid tot een toename aan wandelend publiek. Daar is de Biesbosch sowieso uitermate geschikt voor: we hebben vele kilometers aan de prachtigste wandelpaden.”

RUIMTE VOOR UITBREIDING Volgens Blom zitten we met vijf paar visarenden voorlopig nog niet aan de max. ,,Ik zie nog veel ruimte voor uitbreiding. Ze gaan dichter bij elkaar broeden en er is hier volop vis. Het geeft aan dat natuurontwikkeling werkt. De Biesbosch doet waar het goed in is: water bergen en meestromen. Rijn en Maas komen hier samen, als je dan ziet hoe dat samen gaat met natuur, recreatie en toerisme, kan je alleen maar constateren dat het werkt.”

Louis van Oort

De Man 
In 2016 broedde voor het eerst een paar visarenden in Nederland. Verschillende plaatsen in Nederland werden voor die tijd kansrijk geacht, maar de Biesbosch was het natuurgebied waar het daadwerkelijk gebeurde. En dat is zo gebleven: waar de populatie in de Biesbosch langzaam groeit, is de soort elders in Nederland nog steeds niet tot broeden gekomen. Grondlegger van de huidige populatie is de man visarend die dit jaar voor de camera’s van Beleef de Lente te zien was; door de boswachters liefkozend ‘De Man’ genoemd. Dat weten we omdat hij geringd is. Hoogstwaarschijnlijk is ook de vrouw van het paar uit 2016 dezelfde als de huidige, maar dat is niet 100% zeker. Wel zeker is dat bij de huidige vijf Biesbosch-paartjes visarenden zitten die oorspronkelijk uit Duitsland en uit Engeland komen. Opnieuw een indicatie van de fabuleuze aantrekkingskracht van het gebied.