Stille finale trekt parallel

De Tweede Wereldoorlog en de razzia van Putten inspireerden al eerder verschillende schrijvers. Eén van hen vertelt nog eens wat hen dreef om een boek te schrijven over deze periode in de geschiedenis van Nederland en Putten in het bijzonder.

PUTTEN De impact van de razzia op 1 oktober 1944 is bij de tweede- en derde generatie slachtoffers groter dan dat op het eerste oog vermoedt. Dit gegeven verwerkte Puttenaar Henk Vaessen in zijn boek ‘Stille finale’.

,,Door middel van verschillende kunstvormen kun je de impact van de razzia naar boven halen, zichtbaar en voelbaar maken. Dat kan met boeken, maar ook met schilderijen, tekeningen, beelden of met toneel. Wat dat laatste betreft heeft de theaterproductie 'Van klaagzang naar hoop', die vorig jaar is opgevoerd, hierin een belangrijk aandeel geleverd”, aldus Vaessen. ,,In zijn boek 'Stille finale' trekt hij een parallel tussen de deportatie van de Joodse gemeenschap van Elburg, waarvan slechts één persoon het overleefde, en het drama van Putten. ,,Beide gebeurtenissen heb ik weliswaar beschreven; echter, de essentie van het boek is de vraag hoe je als betrokken nazaten omgaat met dit, voor een buitenstaander tamelijk onzichtbare en moeilijk te definiëren verdriet. Dat een fysiek ongemak of ziekte erfelijk kan zijn en pijn veroorzaakt, daar kan iedereen zich wel wat bij voorstellen.

Maar de psychische erfenis van zo’n omvangrijk, collectief gebeuren is veel moeilijker te duiden en te omschrijven.” In het proces van verwerken van een drama en ermee omgaan, hebben betrokken personen volgens Vaessen met name baat bij twee dingen die ook in het verhaal van 'Stille finale' een essentiële plaats innemen. ,,In de eerste plaats het niet proberen te verdringen, maar jezelf confronteren met de plaatsen en of de personen van het onheil; en in de tweede plaats het gesprek aangaan met lotgenoten. Meerdere malen is mij deze ‘therapie’ of stelling bevestigd door betrokkenen na het lezen van 'Stille finale', waarin dit als thema een belangrijke rol speelt.”

Dat is volgens Vaessen ook de reden dat het boek nog steeds verkocht wordt en binnenkort de 9e druk verschijnt. ,,Lotsverbondenheid brengt namelijk herkenning en erkenning teweeg. Het is de beste en veiligste plek om je emoties te delen met elkaar en met de nazaten van de daders.

Je ziet hoe heilzaam de projecten die de Stichting Samen Verder Putten in dit kader organiseert, tot nu toe hebben gewerkt. De inmiddels meerdere uitwisselingen tussen nazaten van het drama uit Putten met die uit Ladelund hebben over en weer inzicht en bewustwording tot stand gebracht in het heilzame proces van vergeving en verzoening.”