Documentaire Kruispunt: 'Hoe gaat een dorp verder, 75 jaar na de razzia?'

PUTTEN De KRO zendt aanstaande zondag de documentaire 'Vergeving en Verzoening' uit. Puttenaar Henry van Steeg werkte als geluidsman mee aan de documentaire van Kruispunt.

Maranke Pater

Kun je als dorp verder leven als bijna alle vaders, broers, grootvaders en ooms bij een razzia zijn weggevoerd en het dorp vaderloos achterlaten? Dat is de centrale vraag in de documentaire 'Vergeving en Verzoening' die zondag wordt uitgezonden. Om dit te illustreren volgde het team achter de documentaire onder andere de stichting Samen Verder Putten bij het realiseren van de Tuin van Ontmoeting in april van dit jaar. Nijkerker Olaf Koelewijn, filmmaker: ,,Het verhaal van Putten intrigeerde ons: hoe gaat een dorp verder, 75 jaar na de Razzia van Putten? Er is een stichting ontstaan van mensen die het herdenken een fysieke vorm willen geven. Zo hebben ze een monument weten te realiseren bij kasteel de Vanenburg, en hebben ze de Tuin van Ontmoeting helpen aanleggen met inwoners van Ladelund."

GROTE INDRUK Ter plekke werden alle bezigheden gevolgd, van het planten van heideplantjes op de negen massagraven tot het aanleggen van een afwatering en het verwijderen van onkruid. Op Henry van Steeg maakte het filmen van de documentaire een grote indruk. Zijn grootvader Peter van den Broek wist aan de Duitsers te ontkomen tijdens de razzia. ,,Ze hadden een wit laken aan de gevel gehangen, als teken dat er een zieke in huis lag. Mijn oma heeft vervolgens haar eigen medicijnen aan de Duitsers laten zien. Als ik zie wat voor ontberingen de kampbewoners in de weken dat ze in Ladelund dwangarbeid moesten verrichten hebben ondergaan, dan verwacht ik dat mijn grootvader ook nooit de oorlog overleefd zou hebben als hij was weggevoerd. Dat besef kwam hard aan toen we daar aan het filmen waren in de Tuin van Ontmoeting."

Op het eind van het vraaggesprek sprong er een hert over het kampterrein, het symbool van Putten Ook werd de groep gevolgd naar de plek waar het kamp ooit heeft gestaan, op een paar kilometer van de dorpskern in het Duitse dorp. Van Steeg: ,,We zijn met een dame van 86 jaar die liefkozend 'Tante Geertje' wordt genoemd naar de plek van het kamp gegaan, waar we haar hebben geïnterviewd over de ontberingen die haar vader heeft geleden. Uiteindelijk is hij in Sandbostel in een ziekenbarak overleden. Zij voelt nog steeds dat ze de Duitsers van toen niet kan vergeven, omdat het immers over haar vader ging." Van Steeg: ,,Wat ik heel bijzonder vond aan het filmen bij het oude kampterrein was dat op het einde van het vraaggesprek er een hert over het kampterrein sprong, het symbool van Putten."

Een andere nabestaande vertelt in de documentaire over de last die zij heeft gehad als kind van haar moeder, die haar vader was verloren in de oorlog en mentale schade aan had overgehouden omdat haar eigen moeder niet over het verlies van haar man heen kon komen. Koelewijn: ,,Je ziet in hoeverre de gebeurtenissen van toen doorwerken in de generaties van nu, maar je ziet ook dat de derde en vierde generatie een manier vinden om met het verleden om te gaan en dat de Puttense Razziageschiedenis ook wat doet met mensen die er geen binding mee hebben, maar zich toch aangesproken voelen om op een andere manier met de herdenking om te gaan en hier handen en voeten aan willen geven."

De documentaire werd eerder uitgezonden maar is nu verlengd met beelden van de stille tocht en een interview met Gea van der Velden, de dochter van Jannes Priem, een van de weggevoerden die na de oorlog ook weer huiswaarts keerde. De documentaire wordt uitgezonden in het programma Kruispunt op NPO2, zondag 13 oktober om 23.10 uur.