Bijzondere dag voor leerlingen groep acht in Putten: herdenkingswandeling door het dorp

PUTTEN Ook dit jaar kregen alle leerlingen van groep 8 een uitnodiging van de Stichting Oktober ‘44 om, afgelopen donderdag, een herdenkingswandeling door het dorp te doen. De kinderen nemen tijdens die wandeling een kijkje bij de oude kerk, De Aker, de gedachtenisruimte en het monument ‘De Vrouw van Putten’.

De leerlingen hadden op school al het een en ander voorbereid. Zo hebben ze van een aantal weggevoerde mannen een portfolio, een werkstuk en een gedicht gemaakt. Alle werkstukken en gedichten waren in De Aker te zien.

Pieter Dekker vertelde een indrukwekkend verhaal in de oude kerk over de razzia die in Putten tijdens de oorlog heeft plaatsgevonden. ,,De mannen zijn eerst naar kamp Amersoort gevoerd en daarna werden ze op de trein naar Neuengamme vervoerd. Op de vraag of de leerlingen nog meer plaatsen konden opnoemen waar tijdens de oorlog kampen waren geweest, gaven de leerlingen aan: ,,Auschwitz, Dachau, Westerbork en Bergen Belsen.”

NAAM KWIJT Dekker vroeg aan de leerlingen hoelang de mannen in de trein hadden gezeten op weg naar Neuengamme. Hij legde daarbij uit dat het ongeveer vijf uur rijden is met de auto vanuit Putten. Een van de leerlingen dacht dat de mannen wel vijftien uur in de trein hadden doorgebracht. Een andere leerling dacht misschien wel drie dagen. ,,Dat komt wel in de buurt”, legt Dekker uit. ,,De mannen hebben maar liefst vier dagen in de trein opgesloten gezeten. Er was bijna geen eten en drinken , dus toen ze aankwamen hadden alle mensen enorme honger en dorst. In het kamp aangekomen moesten alle mannen hun kleding, sieraden en persoonlijke bezittingen inleveren. Ze kregen kampkleding aan. Het ergste was dat ze ook hun naam kwijtraakten. Iedereen kreeg een kampnummer. En achteraf werd verteld dat ze dat het ergste vonden. Het inleveren van hun persoonlijke bezittingen vonden ze minder erg dan het inleveren van hun naam.”

Dekker vervolgt: ,,In Neuengamme zaten 10.000 gevangen en deze gevangen werden naar werkkampen in de omgeving gestuurd. Een van de kampen was gevestigd in Ladelund. Dat plaatsje ligt in Noord Duitsland tegen de grens van Denemarken aan. Heel veel mannen uit Putten kwamen daar terecht en zij moesten tankgrachten graven. Dat was heel zwaar werk. Ze werkten zeven dagen in de week en hadden alleen hun kampkleding aan. Ze hadden niets anders meer en droegen die kleding dag en nacht. Als het dan eens regende of sneeuwde werd de kleding nat en er was nergens een kachel waar ze zich aan konden warmen. De mannen gingen dus gewoon met hun natte kleren naar bed. Daar werden veel mannen erg ziek van en al snel overleden de eerste mannen.”

NIET ANONIEM De dominee van Ladelund wilde de namen van de mannen weten die overleden waren om ze niet anoniem te hoeven begraven. Omdat de dominee hier erg op aan had gedrongen werden de namen uiteindelijk toch gegeven. Na de bevrijding, die in Putten op 18 april 1945, plaatsvond, zocht deze dominee contact met Putten en hij kon precies uitleggen wie waar begraven lag in Ladelund. Dat is uniek, want in de meeste kampen werden de overledenen in massagraven gegooid. Hierdoor konden de nabestaanden nooit meer achterhalen waar hun dierbaren begraven lagen.”

Aan de Voorthuizerstraat staat een monument waar we jaarlijks de bevrijding van Putten herdenken. Wie weet waar dat monument te vinden is”, vraagt Pieter Dekker. De leerlingen weten het niet. Een van de leerlingen geeft aan: ,,Ik ben jarig op 18 april en ik woon aan de Voorthuizerstraat.” Dekker geeft aan: ,,Dat is een heel bijzondere dag om jarig te zijn. Misschien kun je ook eens bloemen op je verjaardag bij het monument leggen. Dan wordt het helemaal een bijzondere dag.” Een andere leerling geeft aan: ,,Ik ben ook jarig op 18 april en woon ook aan de Voorthuizerstraat. We zijn namelijk een tweeling.” Pieter Dekker geeft aan: ,,Dan kunnen jullie misschien eens samen bloemen leggen op jullie verjaardag bij het monument.”

Tot slot leest Emma uit groep 8 van PCB De Wegwijzer nog haar gedicht (elfje) voor: ,,Kamp, Hekken met prikkeldraad, Gevangen in een oorlogskamp, Duitsers die de wacht houden, Treinen met volle wagons, Pijn angst verdriet, Bevrijding hoop.”

Annemieke Westphal-Kreeftmeijer