Van Geenstraat

PUTTEN Overal op straat is een stukje geschiedenis te vinden. Van de Emmalaan tot de Hooiweg: elke straatnaam in ons dorp vertelt een historisch verhaal. In Een Straatje Om vraagt de redactie naar de onbekende weg en probeert ze de oorsprong van Puttense straatnamen te achterhalen. Deze week praten we u bij over de Van Geenstraat.

Het is één van de bekendste rondwegen van Putten: de Van Geenstraat. De straat is vernoemd naar een oorlogsheld en voormalig burgemeester van Putten. Reden genoeg om in deze editie van Een Straatje Om het oorlogsverhaal van de man te bespreken naar wie de straatnaam vernoemd is: jhr. Mathieu Lambert van Geen. 

Van Geen wordt in 1883 geboren in Maastricht, maar zo’n honderd jaar geleden vertrekt hij naar de Veluwe om in 1927 burgemeester te worden van Putten. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, staat hij bekend om zijn flamboyante houding, die het de Duitsers moeilijk maakt. Daarom wordt in augustus 1941 besloten om Van Geen te ontslaan uit zijn ambt en hem gevangen te zetten in Kamp Amersfoort.

Daar blijft Van Geen, in het kamp beter bekend als nummer 10921, ruim drieënhalf jaar. Twee maanden voor de bevrijding wordt hij overgeplaatst naar Neuengamme, waar hij met ruim duizend gevangenen op een dodenmars wordt gestuurd naar Gardelegen, Oost-Duitsland. Van Geen weet de Duitsers echter te misleiden en kan ontsnappen. Een levensreddende zet: de andere gevangenen worden na de mars in een veldschuur opgesloten, die vervolgens in brand wordt gestoken. Alle duizend gevangen komen om het leven.

Vlak na deze moordaanslag komen de Amerikanen Gardelegen binnenvallen. Als de Amerikaanse commandant Keating hoort wat er in de grote Duitse stad gebeurd is, wordt hij woedend. Hij voelt zich machteloos, maar besluit ordes te geven om als represaille voor de massamoord de stad te ontruimen en te laten platbranden.

Op dat moment heeft Van Geen onderdak gevonden bij een pastoor in Gardelegen. Hij bevindt zich dus dicht bij het vuur en hoort al snel van de plannen van Keating. Dit doet hem denken aan het onrecht dat zijn dorp Putten is aangedaan, waarbij in oktober 1944 bijna zeshonderdzestig mannen zijn weggevoerd naar concentratiekampen en ruim honderd woningen in brand zijn gestoken.

Met dit verhaal op zak besluit Van Geen Keating te overtuigen om Gardelegen ongeroerd te laten. Een zware opdracht, want de Amerikaanse commandant laat zich door niemand tegenhouden. Toch lukt het Van Geen: ,,Alleen Duitse officieren branden als vergelding steden en dorpen af en vermoorden hun tegenstanders. Zo doen Nederlandse en Amerikaanse officieren niet”. Deze uitspraak doet de commandant twijfelen aan zijn ordes. Tegen alle verwachtingen roept Keating zijn militairen terug: Gardelegen blijft gespaard.

Na de oorlog wordt Van Geen opnieuw burgemeester van Putten. Hij is dan 62 jaar oud. Zijn gezondheid is echter zo slecht geworden door de omstandigheden in de kampen waar hij verbleef, dat hij na drie jaar met pensioen gaat.

In 1970 sterft Van Geen, maar de herinneringen aan deze oorlogsheld leven nog steeds. De inwoners van de Duitse stad zijn Van Geen eeuwig dankbaar en noemen hem een oorlogsheld. Tot op de dag van vandaag wordt zijn heldendaad herdacht in een kerk in Gardelegen. Zijn naam en foto zijn in een paneeltje vereeuwigd. Ook zijn eigen dorp Putten besluit hem te eren en noemt één van de rondwegen naar ,,deze grote man”, zo schrijft gemeente Putten in het gemeentearchief.

Sarah Westphal