Bijdrage gevraagd voor Archeologisch Belevingscentrum Veluwe

PUTTEN Aan de gemeente Putten wordt eenmalig een bedrag van 24.000 euro gevraagd als bijdrage aan het Archeologisch Belevingscentrum Veluwe (ABC Veluwe). Het bedrag wordt pas beschikbaar gesteld wanneer ook de gemeenteraden van Nunspeet, Apeldoorn, Epe een besluit nemen eenzelfde bedrag beschikbaar stellen. Ermelo heeft dit besluit al genomen.

In 2019 is door de betreffende gemeenten een haalbaarheidsstudie voor een grafheuvelcentrum uitgevoerd. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er behoefte is aan een centrum over meerdere archeologische verhalen, in plaats van alleen het verhaal van de grafheuvels. Op basis van deze uitkomsten is besloten de focus te verleggen van een grafheuvelcentrum naar een Archeologisch Belevingscentrum Veluwe.

Hierin kan het verhaal verteld worden als onderdeel van het verhaal van Gelderland, verdeeld over verschillende tijdsperioden, langs verschillende verhaallijnen en in meerdere gemeenten. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de al bestaande erfgoedinfrastructuur en – locaties. Er zijn al ideeën over welk verhaal in welke gemeente het best tot zijn recht komt.

De verdere uitwerking van het ABC Veluwe wordt vormgegeven in samenspraak met Veluwe op 1. In de resterende maanden van dit jaar en komend jaar wordt het concept zo veel mogelijk uitgewerkt, zodat allerhanden ondernemers en andere partijen vervolgens de daadwerkelijke fysieke locaties vorm kunnen gaan geven.

Alle gemeenten zijn op deze manier de aanjagers van het plan, maar worden niet de uitvoerder. Het is tevens de bedoeling dat de financiële bijdrage van de gemeenten eenmalig is.

In het voorstel worden de mogelijke onderwerpen per gemeente aangedragen. In Putten gaat het om het landgoed Schovenhorst. In 1848 werd door de Utrechtse advocaat J.H. Schober ruim tachtig hectare heide aangekocht op de Veluwe.

Op dit terrein, ten zuidoosten van Putten aan de weg naar Garderen, wilde hij een land-, tuin- en bosbedrijf stichten. Deze ontginning moest aantonen dat de heidevelden die grote delen van de Veluwe bedekten, konden worden omgevormd tot bloeiende bedrijven. Schober noemde zijn landgoed Schovenhorst waar hij experimenteerde met verschillende vormen van land-, tuin- en bosbouw. Hij teelde hop en andere landbouwgewassen en kweekte fruit in kassen en in de buitenlucht. Uiteindelijk bleek bosbouw het meest geschikt.

Zijn experimenten maakten duidelijk welke soorten naaldbomen het best op heidegronden groeiden. Mede door de inspanningen op dit landgoed werd de Douglas spar een van de meest verbreide boomsoorten in de Nederlandse heidebebossing. Schovenhorst is nu een ‘Wonderebomenwereld.’

De samenwerking tussen de vijf gemeenten is ingegeven door het grote aantal grafheuvels dat op hun grondgebied voorkomt. Overigens wordt aangenomen dat het om meer locaties gaat dan tot nu toe bekend zijn. Bij onderzoek worden nog steeds nieuwe locaties aangetroffen waar grafheuvels zijn te vinden in het landschap. Nunspeet heeft een voorbeeld van een grafheuvel staan in Vierhouten. Veel grafheuvels in Ermelo zijn te vinden op de Ermelosche Heide en ook duidelijk zichtbaar in het landschap.

Wijnand Kooijmans