Vertrouwen in lokale overheid daalt met verkiezingen voor de deur

7 maart 2022 om 10:42 Overig

PUTTEN In de meeste Nederlandse gemeenten zijn de stembussen volgende week weer geopend voor de gemeenteraadsverkiezingen. Voor de lokale overheden is het te hopen dat veel mensen gaan stemmen. Maar de opkomst is vaak lager dan bij de landelijke verkiezingen en het vertrouwen in de lokale politiek is de afgelopen jaren onder de kiezers afgenomen. ,,Als de mensen weten wat de gemeente allemaal wel niet doet, dan zou er veel meer gestemd worden”, denkt politicoloog André Krouwel.,,Van begaanbare fietspaden tot de vuilophaal en geld voor de sportclubs. Het zijn zaken die allemaal door de gemeente worden geregeld en daar is lang niet iedereen zich bewust van. Stemmen voor de gemeenteraad kan dan ook minder urgent voelen.” De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen ligt doorgaans betrekkelijk lager dan bij de Tweede Kamerverkiezingen.
Zo stemde 79 procent van de kiesgerechtigde Nederlanders vorig jaar bij de landelijke verkiezingen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 kwam 55 procent opdagen. De opkomst bij de Europese verkiezingen ligt gemiddeld nog lager, bij de verkiezingen in 2019 ging zo’n 42 procent van de kiesgerechtigden naar de stembus. ,,Deze verkiezingen voelen voor de mensen vaak nog verder weg”, vertelt Krouwel.

In de gemeente Putten brachten bovengemiddeld veel kiesgerechtigden een stem uit bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. Het opkomstpercentage lag op 65,5 procent. Bij de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar kwam 85,4 procent van de kiesgerechtigden opdagen. In Putten lag het opkomstpercentage van de laatste Europese verkiezingen op 85,4 procent.

VERTROUWEN LOKALE OVERHEID Dat de lokale verkiezingen minder mensen trekken, heeft volgens Krouwel te maken met uiteenlopende redenen. ,,Het kan te maken hebben met heel basale dingen, zoals gewoon geen idee of tijd hebben”. Ook het vertrouwen in de overheid kan meespelen. ,,Het geloof in de gemeenteraden daalt mee met het dalende vertrouwen in de landelijke overheid. Lullig, want de bestuurders in de gemeenteraad worden mede beoordeeld op wat er in Den Haag gebeurt. Onterecht”, zegt de politicoloog. Bijna 40 procent van de Nederlanders zegt weinig tot zeer weinig vertrouwen te hebben in hun gemeente. Dit blijkt uit een analyse van Kieskompas in opdracht van Trouw. In stedelijke gebieden hebben mensen over het algemeen iets meer vertrouwen in de lokale overheid dan in de landelijke gebieden. ,,In stedelijke gebieden wonen over het algemeen meer hoogopgeleide mensen”, vertelt Krouwel. ,,En hoger opgeleiden hebben gemiddeld wat meer vertrouwen in formele instituties.”

“Mensen zijn zich niet altijd bewust van wat de gemeente doet”

LEVENSFASE Ook de levensfase kan een belangrijke factor zijn onder lokale niet-stemmers. ,,Studenten wonen vaak niet lang op dezelfde plek en hebben dan ook niet zoveel met de lokale politiek, zegt Krouwel. Politicoloog Roderik Rekker beaamt dit. ,,Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen stemde 42 procent van de jongeren (18-35 jaar). Het is voor hen wat minder vanzelfsprekend om te stemmen en met name voor de lokale verkiezingen.”
Dit heeft onder meer te maken met de thema’s die jongeren belangrijk vinden. Die scharen zij niet direct onder de lokale politiek. ,,Jongeren houden zich meer bezig met grote problemen, zoals het klimaat of racisme. Dat linken zij vaak niet direct aan de lokale politiek”, aldus Rekker. Miriam Schumacher (26) gaat volgende week wél naar de lokale stembus. Je stem gebruiken is volgens haar erg belangrijk. ,,Zaken die je graag anders ziet, kunnen dan beter worden. Als je een stem hebt, gebruik die dan.”

Wat doet de gemeente?

“De bestuurders in de gemeenteraad zijn de dupe van Den Haag”

Er zijn in totaal 352 gemeenten in Nederland. Een gemeente voert taken uit die direct van belang zijn voor haar inwoners. Over veel zaken mag de gemeente zelf beslissingen maken. Bijvoorbeeld over zaken als het aanleggen van een fietspad of het bouwen een theater. Het maken van die keuzes is de belangrijkste taak van het gemeentebestuur. Daarnaast voert de gemeente ook landelijke wetten uit, ook wel medebewind genoemd. Zo moet elke gemeente paspoorten en identiteitskaarten uitgeven aan haar inwoners.

De gemeente heeft heel veel verschillende taken. Zo is de gemeenten onder andere verantwoordelijk voor:

De Wet maatschappelijke ondersteuning (ten behoeve van zelfredzaamheid van burgers), de Participatiewet (ter stimulatie voor mensen met een arbeidsbeperking) en de jeugdzorg (zorg en hulp voor kinderen en jeugdigen).
De huisvesting van scholen en het beschikbaar maken van geld voor leerlingen die extra begeleiding nodig hebben.
Het houden van toezicht op de woningbouw en het maken van afspraken daarover met woningcorporaties.
Het aanleggen van straten, wegen, voetpaden en fietsroutes. En zorgen dat ze onderhouden worden.
Het geven van subsidies aan bijvoorbeeld een zwembad of bibliotheek.

“De bestuurders in de gemeenteraad zijn de dupe van Den Haag”

“Mensen zijn zich niet altijd bewust van wat de gemeente doet”